(NL)
Niets anders te bieden dan mijn hart: de pelikaan
Een relatief onbekend, maar toch veelvoorkomend symbool in de christelijke iconografie is de pelikaan. Volgens de Physiologus, een collectie moraliserende dierenverhalen uit de late oudheid, zou de pelikaan het vermogen bezitten met zijn bloed zijn dode jongen weer tot leven te wekken. Een andere versie van de legende luidt dat de pelikaan in tijden van voedselschaarste zijn jongen in leven houdt door zijn borst open te prikken met zijn snavel en hen te voeden met zijn eigen bloed. In beide verhalen is de pelikaan bereid, zeer letterlijk, zijn hart te openen en zijn bloed te vergieten om zijn jongen te redden. Hierdoor kwam de pelikaan symbool te staan voor Christus die aan het kruis Zijn bloed vergiet om de mensheid te redden en voor de Eucharistie.
Tot de middeleeuwen vinden we de pelikaan uitsluitend in deze religieuze betekenis terug. Pas later werd het beeld ook geseculariseerd om ouderlijke of profane liefde te vertegenwoordigen. De pelikaan die zijn jongen besprenkelt met zijn bloed, hetzij om hen te wekken uit de dood, hetzij om hen te voeden werd een symbool voor zelfopoffering, altruïsme en liefdadigheid. Naast het gebruik als literaire metafoor, zien we dit beeld ook terugkeren op gravures, wapenschilden, emblemen en in logo’s. Zo was de pelikaan vanaf de 16e eeuw het centrale motief van de openbare armenzorg in Antwerpen. Ook wanneer in 1925 de Commissie van Openbare Onderstand ontstaat, de voorloper van het OCMW, blijft de pelikaan het symbool van de Antwerpse openbare weldadigheid.
(EN)
Nothing to offer but my heart: The pelican
A fairly unknown, yet commonly used symbol in Christian iconography is the pelican. Its symbolism originates from two different legends. One is contained in the Physiologus, a collection of moralising animal stories from late antiquity. This work tells the story of the pelican who is able to bring its dead young back to life by opening its breast and spilling its own blood. Another belief was that, in time of famine, the pelican wounded itself with its beak to feed its young with its blood to prevent them from starvation. In both stories, the pelican, as a caring and self-sacrificing parent, is willing, quite literally, to open its heart and shed its blood to save its young. As a result, the pelican became a symbolic representation of the Eucharist and the suffering Christ on the cross, who gave his blood to save mankind.
Whereas this particular depiction of the pelican and its young seemed to have had a purely religious connotation in the Middle Ages, it would later acquire a more secularised meaning, symbolising paternal or profane love. The pelican, which nourishes or revives its young with its own blood, became a symbol of self-sacrifice, altruism and charity. Aside from its metaphorical use in literature, the bird has often been depicted in engravings, heraldry, emblems and logos. Since the 16th century, the pelican has been used as the central image of public poverty relief in Antwerp. When the Public Poverty Commission (Commissie van Openbare Onderstand, COO), the predecessor of the current public social welfare centres, was established in 1925, it retained the pelican as the symbol of public charity in Antwerp.
St paul’s church
CURRENTLY CLOSED TO THE PUBLIC
Nosestraat 9-11, 2000 Antwerpen
Religious Bodies 