(NL) Een hart van goud diamant: Vlaamse harten
Een Vlaams hart, soms ook wel Antwerps hart genoemd, is een zeer typisch juweel dat aan het einde van de achttiende eeuw en in het bijzonder in de negentiende eeuw erg populair was in de Zuidelijke Nederlanden. Het hart bestaat uit een hartvormig rankwerk van zilverdraad met in het midden een diamant en daarboven een bekroning. Hoewel we erg weinig weten over de exacte oorsprong en betekenis van de Vlaamse harten zijn heel wat exemplaren bewaard en dan vooral in kerkelijk bezit. Het juweel wordt gelinkt aan de Mariadevotie die in de negentiende eeuw een grote verspreiding kende en werd regelmatig geschonken aan de kerk, bijvoorbeeld op het feest van Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart. Soms gebruikte men de harten om een Mariabeeld te versieren of werden ze aan een monstrans gehangen zoals hier het geval is.
Het juweel zou het gekroonde hart van Maria in een rozenkrans voorstellen. De centrale diamant wordt beschreven als ‘de mooiste diamant, als het hart van Maria zelve’. Het stralend hart staat symbool voor de liefde van Maria, moeder van allen, maar ook voor moederlijke liefde in het algemeen. Zo werden de juwelen geschonken aan de kerk ter bescherming voor moeder en kind, maar was het ook een traditie dat kinderen op de verjaardag van hun moeder of op Onze-Lieve-Vrouw-Hemelvaart haar een Vlaams hart schonken als teken van liefde, respect en dankbaarheid. Op deze laatste dag, 15 augustus, wordt in Antwerpen nog steeds Moederdag gevierd.
Wist-je-datje: In Frankrijk wordt dit juweel ‘un coeur liégeois’ genoemd, een ‘Luiks hart’. Terwijl men in Luik spreekt over ‘un coeur flamand’, een ‘Vlaams hart’ dus.
(EN) A heart of gold diamond: Flemish hearts
The Flemish heart, sometimes known as the Antwerp heart, is a type of jewellery that was particularly fashionable in the Southern Netherlands in the 18th and 19th centuries. A Flemish heart consists of a heart-shaped field with a rose-cut diamond in the centre, surmounted by either a crown or a trophy. Although the exact meaning and origins of the Flemish hearts are unknown, many copies have been preserved. This piece of jewellery is said to be linked to the people’s devotion to Our Lady, a devotion which was very popular and widespread at that time. Because Flemish hearts were often gifted to the church (for example, on 15 August, the Celebration of the Assumption of Mary), a multitude of copies have been preserved in ecclesiastical possession. The hearts have been incorporated into statues of the Virgin Mary and as decorations on monstrances (as shown in this example).
The jewel is believed to represent the crowned heart of Our Lady in a rosary. The central diamond is described as ‘the most beautiful diamond, like the heart of Mary herself’. The radiant heart symbolises the love of Mary, mother of all, but it also represents maternal love in general. The hearts were given to the church as a prayer for the protection of mothers and children. In another tradition, children would give a Flemish heart to their mothers (for example, on her birthday or on the solemnity of the Assumption of Mary) as a sign of their love, respect and gratitude. In contrast to elsewhere in Belgium, the people of Antwerp still celebrate Mother’s Day on 15 August.
Did you know? In France, this type of jewellery is known as un coeur liégeois, a heart from Liège, a city in the French-speaking part of Belgium. In Liège, however, it is referred to as un coeur flamand—a Flemish heart.
Mechelseplein 24, 2000 Antwerpen
Tue-Fri: 9.30AM-11.30AM
Sat: 14PM-15PM
Sun: 10AM-10.45PM
Religious Bodies 